Το ζήτημα της φορολόγησης των καταθέσεων σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό μετά τον θάνατο ενός συνδικαιούχου διευκρινίζεται μέσα από την πρόσφατη απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών (11969/2024). Η απόφαση αυτή παρέχει σημαντικές διευκρινίσεις σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση των ποσών που βρίσκονται κατατεθειμένα σε κοινό λογαριασμό κατά τον χρόνο του θανάτου ενός εκ των συνδικαιούχων.
Τι Είναι ο Κοινός Λογαριασμός και Ποιος ο Ρόλος του Νόμου 5638/1932;
Ο κοινός τραπεζικός λογαριασμός λειτουργεί βάσει του νόμου 5638/1932, ο οποίος προβλέπει ότι οι καταθέσεις που τηρούνται από κοινού σε τραπεζικό λογαριασμό ανήκουν ισομερώς στους συνδικαιούχους. Εφόσον έχει τεθεί ο ειδικός όρος του άρθρου 2 του νόμου, σε περίπτωση θανάτου ενός συνδικαιούχου, το ποσό περιέρχεται αυτοδίκαια στους υπόλοιπους επιζώντες συνδικαιούχους, χωρίς να αποτελεί αντικείμενο κληρονομικής διαδοχής.
Η Απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών
Η απόφαση 11969/2024 του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών ορίζει ότι:
- Απαλλαγή από Φόρο Κληρονομιάς:
- Το Δημόσιο δεν μπορεί να επιβάλει φόρο κληρονομιάς στα ποσά που βρίσκονται ήδη στον κοινό τραπεζικό λογαριασμό κατά τον χρόνο θανάτου ενός εκ των συνδικαιούχων, εφόσον έχει τεθεί ο ειδικός όρος του άρθρου 2 του ν. 5638/1932.
- Τα ποσά αυτά θεωρούνται ιδιοκτησία του επιζώντος συνδικαιούχου “εξ ιδίου δικαίου” και όχι μέσω της κληρονομικής διαδοχής.
- Προϋποθέσεις για την Εξαίρεση:
- Για να ισχύσει η απαλλαγή, ο αρμόδιος Έφορος πρέπει να επιβεβαιώσει την ύπαρξη γνήσιου κοινού λογαριασμού, ελέγχοντας τους όρους της σχετικής σύμβασης.
- Διαφορές στις Εσωτερικές Σχέσεις:
- Εάν δεν έχει τεθεί ο ειδικός όρος, οι κληρονόμοι του αποθανόντος συνδικαιούχου μπορούν να αξιώσουν από τον επιζώντα το ποσό που αναλογεί στον δικαιοπάροχό τους, βάσει της εσωτερικής συμφωνίας μεταξύ των καταθετών.
Νομοθετικό Πλαίσιο
Η απόφαση βασίζεται στο άρθρο 25 παρ. 2 του ν. 2961/2001 (Κώδικας Φορολογίας Κληρονομιών) και στον ν. 5638/1932. Ο τελευταίος αναγνωρίζει την αυτοδίκαιη μεταβίβαση των ποσών σε κοινό λογαριασμό στους επιζώντες συνδικαιούχους, εφόσον υπάρχει ο σχετικός όρος.
Πρακτικές Επιπτώσεις
- Για τους Επιζώντες Συνδικαιούχους:
- Δεν οφείλουν φόρο κληρονομιάς για τα ποσά που βρίσκονται στον κοινό λογαριασμό, εφόσον έχει τεθεί ο ειδικός όρος.
- Για τους Κληρονόμους:
- Οι κληρονόμοι δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα ποσά από την τράπεζα, αλλά μόνο από τον επιζώντα συνδικαιούχο, εφόσον δεν ισχύει ο ειδικός όρος.
- Για τις Τράπεζες:
- Υποχρεούνται να τηρούν τις ρυθμίσεις της σύμβασης του κοινού λογαριασμού και δεν επιτρέπεται να αλλάζουν τον δικαιούχο χωρίς τη συναίνεση του επιζώντος συνδικαιούχου.
Η απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών εναρμονίζεται με τη νομολογία που αναγνωρίζει τα δικαιώματα των επιζώντων συνδικαιούχων σε κοινούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Οι φορολογούμενοι και οι κληρονόμοι πρέπει να είναι ενήμεροι για τους όρους της σύμβασης του κοινού λογαριασμού, καθώς αυτοί καθορίζουν την εφαρμογή ή μη του φόρου κληρονομιάς.
